Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu (TCK 118)

Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu, TCK 118 kapsamında; bir kimseyi sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikal faaliyetlere katılmaya veya katılmamaya ya da sendikadan ayrılmaya zorlamak amacıyla cebir veya tehdit kullanmayı (118/1); ayrıca cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerini engellemeyi (118/2) suç sayar. Korunan değer; örgütlenme özgürlüğü, sendikal haklar ve çalışma hayatındaki demokratik düzenin güvenli şekilde işlemesidir. Genel çerçeve için Ceza Davaları sayfamıza da göz atabilirsiniz.

Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Unsurları 

Hukukî konu – taraflar: Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunda korunan değer, bireyin sendikal özgürlüğü ve kolektif örgütlenme hakkıdır. Mağdur; işçi, işveren, kamu çalışanı veya sendikal faaliyetten etkilenen herhangi bir kişi olabilir, yani belirli bir statüyle sınırlı değildir. Fail bakımından da özel bir sıfat aranmaz herkes bu suçun faili olabilir.

Hareket (tipiklik): TCK 118/1 kapsamında, bir kimseye karşı cebir veya tehdit kullanılarak onu sendikaya üye olmaya, sendikaya üye olmamaya, sendika faaliyetlerine katılmaya, sendikal faaliyetlere katılmamaya, sendikadan ayrılmaya ya da sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak suçun konusunu oluşturur. Burada önemli nokta, zorlamanın yöneldiği sendikal tercih ve iradedir; kişinin gerçekten üye olup olmaması, ayrılıp ayrılmaması veya fiilen faaliyete katılıp katılmaması şart değildir. Cebir veya tehdidin bu amaçlarla yöneltilmiş olması, suçun tamamlanması için yeterli kabul edilir.

TCK 118/2 ise, cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesini ayrıca suç hâline getirmektedir. Sendikanın toplantı yapmasının fiilen önlenmesi, üye kayıt çalışmalarının zorla dağıtılması, sendika bürosunun baskı ile kapattırılması gibi eylemler, cebir, tehdit veya başka hukuka aykırı engelleme davranışlarıyla birlikte değerlendirildiğinde bu kapsamda ele alınır. Her iki fıkrada da kast aranır; failin sendikal hakları baskı altına aldığını bilerek ve isteyerek hareket etmesi yeterlidir.

Şikâyet ve uzlaşma: Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu şikâyete bağlı değildir; savcılık tarafından resen soruşturulur. Ayrıca TCK 118 kapsamındaki fiiller uzlaşmaya tabi suçlardan değildir; bu nedenle dosyanın uzlaştırma bürosuna gönderilmesi ve uzlaşma prosedürünün işletilmesi hukuken öngörülmemiştir.

Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Cezası

• Temel hâl (TCK 118/1):
  Bir kimseyi sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikal faaliyetlere katılmaya veya katılmamaya veya sendikadan ya da sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla cebir veya tehdit kullanılması hâlinde 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilir.
• Sendika faaliyetlerinin engellenmesi (TCK 118/2):
  Cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesi hâlinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülür.

İstanbul Ceza Avukatı – Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

Sendikal hakların engellenmesi dosyalarında en kritik nokta, zorlamanın şekli, baskı yöntemi, tehdidin hangi sendikal tercihe yöneldiği ve bu fiillerin sendikal özgürlüğe somut olarak nasıl etki ettiğinin ortaya konulmasıdır. Bu çerçevede deliller; işyeri kamera kayıtları, mesaj ve e-posta yazışmaları, tanık beyanları, sendika tutanakları, toplantı ve genel kurul kayıtları, performans ve iş akdi süreçleri, personel kararları, işe alım ve işten çıkarma uygulamaları, giriş ve çıkış kayıtları ile HTS verileri üzerinden bütüncül şekilde değerlendirilmelidir.

Savunma tarafında ise, işverenin yönetim hakkı ve meşru işyeri uygulamaları ile sendikal tercihi hedef alan baskı ve tehdit arasındaki sınır dikkatle çizilir. Zorlamanın gerçekten cebir veya tehdit seviyesine ulaşıp ulaşmadığı, sendikal tercihle bağlantının somut olup olmadığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın iş hukuku boyutu ile ceza hukuku eşiğinin ayrımı teknik olarak analiz edilir. İstanbul ve çevresinde sendikal hakların engellenmesi suçuna ilişkin soruşturma veya yargılama süreçlerinde, profesyonel ceza avukatı desteği; delillerin zamanında toplanması, doğru hukuki nitelendirmenin yapılması ve hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.

Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu – Yargıtay Kararları

Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 17.09.2019, 2019/18-285 E., 2019/554 K.

• Ölçüt – İlke:
  İş akdinin sendikal nedenle feshi, öncelikle bireysel sendika hakkına müdahaledir; her somut olay TCK 118/2 kapsamında “sendikanın faaliyetlerinin cebir, tehdit veya hukuka aykırı davranışla engellenmesi” olarak nitelendirilemez. Ayrıca TCK 118/1’de bireysel sendikal hakkı koruyan suç tipi için cebir veya tehdit şarttır ve bu unsurun, dosya kapsamındaki delillerle desteklenmesi gerekir.
• Özet:
  Dosyada katılanların iş akitleri sendikal nedenlerle feshedilmiş; bu yönüyle bireysel sendika hakkına müdahale iddiası vardır. Ancak Ceza Genel Kurulu, bu işlemlerin, sendikanın faaliyetlerini engelleme boyutunda TCK 118/2 anlamında “sendikaya yönelmiş cebir ve tehdit veya hukuka aykırı davranış” niteliği taşımadığını vurgulamıştır. Öte yandan katılanların, sanıklar tarafından tehdit edildikleri yönündeki beyanları, tanık anlatımları ve diğer delillerle desteklenmemiştir.
• Uygulama:
  Sanıklar tüm aşamalarda suçlamayı kabul etmemiş; katılanların soyut anlatımları dışında sanıkların TCK 118 kapsamında cezalandırılmalarını gerektirecek, her türlü şüpheden uzak, kesin ve yeterli delil bulunmamıştır. Bu durumda mahkûmiyet için delil standardının karşılanmadığı kabul edilmiştir.
• Sonuç:
  Bozma.

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 26.02.2018, 2016/2465 E., 2018/2453 K.

• Ölçüt – İlke:
  İş akdinin sendikal nedenle feshi, koşulları oluştuğunda TCK 118/1 kapsamında “sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi” suçunu oluşturabilir. Özellikle iş mahkemelerinin işe iade kararlarında açıkça “fesih sebebinin sendikal nedene dayandığı” saptanmışsa, bu kararlar ceza yargılamasında da güçlü delil olarak dikkate alınmalıdır.
• Özet:
  Somut olayda mağdurlar, belirli bir sendikaya üye olduktan sonra iş akitleri sanıklar tarafından feshedilerek işten çıkarılmış; mağdurların açtığı işe iade davaları, “işyerinde başlatılan örgütlenme çalışmaları, sendika üyeliği ile fesih arasındaki süre ve tanık beyanları” birlikte değerlendirilerek kabul edilmiştir. İş mahkemesi kararlarında, feshin sendikal nedene dayandığı açıkça belirtilmiştir. Bu tespitler, tanık anlatımlarıyla da desteklenmiştir.
• Uygulama:
  Yargıtay, bu veriler ışığında sanıkların eylemlerinin TCK 118/1 anlamında sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunu oluşturduğunu kabul edilmesi gerektiğini, buna rağmen yerel mahkemenin farklı yönde hüküm kurmasının hukuka aykırı olduğunu belirtmiştir.
• Sonuç:
  Bozma.

Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu – Sık Sorulan Sorular

1) Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu nedir (TCK 118)?

TCK 118; bir kimseyi cebir veya tehdit kullanarak sendikaya üye olmaya ya da olmamaya, sendikal faaliyetlere katılmaya veya katılmamaya, sendikadan ya da sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamayı ve ayrıca cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesini suç sayar.

2) Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun cezası nedir?

Bireysel sendikal tercihe zorlamada (TCK 118/1) altı aydan iki yıla kadar hapis cezası öngörülür.
Sendikanın faaliyetlerinin cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla engellenmesi hâlinde (TCK 118/2) bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

3) Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu şikâyete bağlı mı?

Hayır. Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu şikâyete bağlı değildir; savcılık tarafından resen soruşturulur. Mağdur şikâyetçi olmasa bile, yeterli delil bulunduğunda kamu davası açılabilir.

4) Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunda uzlaşma mümkün mü?

Hayır. TCK 118 kapsamındaki sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu uzlaşmaya tabi suçlar arasında sayılmamaktadır. Bu nedenle uzlaştırma prosedürü uygulanmaz, yargılama genel hükümler çerçevesinde yürütülür.