Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu (TCK 109)

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu; bir kimseyi hukuka aykırı şekilde bir yere gitmekten alıkoymak veya bir yerde kalmaya zorlamaktır. Kapıya kilit vurmak, bir odada tutmak, bir yere götürmek ya da çıkmasına engel olmak tipik örneklerdir. Korunan değer, kişinin kendi iradesiyle hareket etme özgürlüğüdür. Konuya ilişkin temel hükümler Türk Ceza Kanunu (TCK)’da yer alır; soruşturma ve yargılama usulü ise Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) hükümlerine göre yürütülür.

Genel çerçeve için Ceza Davaları sayfamıza da göz atabilirsiniz.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Unsurları

Hukukî konu – taraflar: Bu suçla korunan değer, kişilerin özgürlük hakkıdır. Suçun mağduru herkes olabilir; failin bu suçu işleyebilmesi için özel bir sıfat veya konumda olması gerekmez.

Hareket (tipiklik):

• Temel hâl (109/1): Bir kimseyi hukuka aykırı biçimde bir yerde tutmak veya bir yere götürmek. Cebir, tehdit veya hile zorunlu değildir.
• Ağırlaştırıcı araç (109/2): Cebir, tehdit veya hile ile işlenirse daha ağır cezaya hükmolunur.

Nitelikli hâller (TCK 109/3):

• Silahla, birden fazla kişiyle,
• Kamu görevi nedeniyle veya kamu nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle,
• Üstsoy, altsoy veya eşe ya da boşanılan eşe,
• Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak kişiye karşı işlenmesi halinde daha ağır cezaya hükmolunur.

Diğer artırım ve ek yaptırımlar:

• Ekonomik önemli kayıp doğarsa ayrıca bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (109/4)
• Cinsel amaç varsa cezalar yarı oranında artırılır. (109/5)
• Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun işlenmesi amacıyla veya sırasında kasten yaralama suçunun “neticesi sebebiyle ağırlaşmış” hâlleri gerçekleşirse, ayrıca kasten yaralamadan da hüküm kurulur. Basit kasten yaralama söz konusuysa ayrıca hüküm kurulmaz; cebir kullanıldığı için 109/2 uygulanır.

Etkin pişmanlık (TCK 110):
Soruşturmaya başlanmadan önce, mağdura zarar vermeksizin kendiliğinden güvenli yerde serbest bırakma hâlinde ceza indirilir.

Şikâyet ve Uzlaşma:
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu şikâyete bağlı olmadığından re’sen soruşturulur.  Ayrıca uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Cezası

• Temel hâl (109/1): 1 yıldan 5 yıla kadar hapis.
• Cebir, tehdit veya hile (109/2): 2 yıldan 7 yıla kadar hapis.
• Nitelikli hâl (109/3): Yukarıdaki cezalara bir kat artırım söz konusudur.
• Ekonomik kayıp (109/4): Ayrıca bin güne kadar adlî para cezası.
• Cinsel amaç (109/5): Verilecek cezalar yarı oranında artırılır.
• Yaralama (109/6): Suçun işlenmesi amacıyla veya sırasında kasten yaralamanın neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâlleri gerçekleşirse, kasten yaralama yönünden ayrıca hüküm kurulur.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu Avukatı

Bu dosyalarda başarı, erken hareket, delil bütünlüğü ve olay akışının net kurulmasına bağlıdır. Dijital kayıtlar (arama, mesaj, konum, kamera), tanık anlatımları, mekanın giriş ve çıkış bilgileri tek bir zaman çizelgesinde toplanır. Savunmada; rızanın varlığı, hukuka uygunluk nedenleri, cebir, tehdit ve hilenin düzeyi, nitelikli hâl şartlarının oluşup oluşmadığı titizlikle test edilir. Mağdur yönünden gizlilik, uzaklaştırma, iletişim yasağı gibi koruma tedbirleri hızla gündeme alınır.

İstanbul ve çevresinde detaylı yaklaşım için İstanbul Ceza Avukatı sayfamızı da inceleyebilirsiniz.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu – Yargıtay Kararları

Yargıtay 6. Ceza Dairesi, 07.04.2025, 2025/391 E., 2025/3682 K.

• Ölçüt – İlke: Uzun süreli alıkoyma sonrası zarar vermeksizin serbest bırakma varsa, TCK 110 etkin pişmanlık koşulları ayrıca tartışılmalıdır. Tekerrür bakımından, küçüklük dönemine ait mahkûmiyet tekerrüre esas alınamaz.
• Özet: Katılanın evde ve araçta yaklaşık 3–4 saat zorla alıkonulması, malının zorla alınması; ardından araçtan inmesine izin verilmesi. Mahkeme, etkin pişmanlık ve tekerrürde yaş küçüklüğü ayrıntılarını tartışmadan hüküm kurmuştur.
• Uygulama: Eksik inceleme; TCK 110 yönünden değerlendirme, ayrıca tekerrür şartlarının yaş küçüklüğü nedeniyle oluşup oluşmadığının denetlenmesi gerekir.
• Sonuç: Bozma.

Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 26.02.2025, 2023/3034 E., 2025/1551 K.

• Ölçüt – İlke: Başlangıçtaki rıza, sonraki süreçte cebren alıkoymaya dönüşebilir; HTS ve tanık beyanlarıyla desteklenen “inmek istediği hâlde bindirme veya tutma” olgusu, TCK 109/2 kapsamında değerlendirilir.
• Özet: Katılanın sabah saatlerinde rızaen gezmeye gittiği kabul edilse de, tartışma sonrası zorla araca bindirilip inmesine izin verilmediği; HTS ve tanık anlatımlarıyla doğrulandı. “Rıza vardı” kabulü hatalıdır.
• Uygulama: Eylem cebren kişiyi hürriyetinden yoksun kılma niteliğinde olduğu halde beraat verilmesi hukuka aykırıdır.
• Sonuç: Bozma.

Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 26.05.2025, 2025/2293 E., 2025/4210 K.

• Ölçüt – İlke: Kasten yaralama fiili, somut olayda 109’daki cebir unsurunu mu oluşturuyor, yoksa ayrıca suç mu? Bu ayrım yapılmadan hüküm kurulamaz. (109/6’ya göre neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâller ayrıca hükme konu olabilir.)
• Özet: Sanık, 109/2 ve 109/3-e,f gereğince mahkûm edildi. İstinaf aşamasında dosya görülürken, yaralamanın cebrin bir parçası mı yoksa bağımsız suç mu olduğunun yerel mahkemece değerlendirilmesi gerektiği tespit edildi.
• Uygulama: Kanun yararına bozma talebi kabul; yaralama ve cebir ilişkisi somutlaştırılarak içtima ve nitelik doğru belirlenmeli.
• Sonuç: Bozma (kanun yararına).

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu – SSS

1) Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu nedir (TCK 109)?

Bir kimsenin hukuka aykırı şekilde bir yere gitmesinin engellenmesi veya bir yerde tutulmasıdır.

2) Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cezası nedir ?

Temel hâl: 1-5 yıl hapis. Cebir, tehdit veya hile varsa: 2-7 yıl hapis. 109/3’te sayılan nitelikli hâllerde bu cezalara bir kat artırım uygulanır. Ekonomik kayıp varsa ayrıca adlî para cezası, cinsel amaç varsa cezalar yarı oranında artırılır.

3) Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu şikâyete bağlı mı ?

Şikâyete bağlı değildir. Re’sen soruşturulur.

4) Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda uzlaşma olur mu ?

Uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.

5) Rıza varsa yine de suç oluşur mu?

Gerçek ve özgür iradeye dayanan rıza varsa suç oluşmaz. Ancak tehdit, korku, hile veya baskı altında verilen rıza geçerli sayılmaz.